KES 3: PEMBAZIRAN MAKANAN KETIKA RAMADHAN

 

Faktor kes

Pembaziran makanan boleh berlaku di setiap peringkat pengunaan. Hasil tani yang segar, seperti sayur-sayuran serta buah-buahan selalunya akan melalui proses penggredan. Proses penggredan bukan sahaja melihat kepada kualiti tetapi juga saiz serta rupa bentuk. Hasil tani yang tidak memenuhi kriteria ini mungkin akan dibuang. Pengguna, terutamanya di negara maju amat prihatin akan kesemua kriteria ini. Maka, tidak hairanlah apabila Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) dalam analisisnya menganggarkan sebanyak 17% daripada hasil tanah di utara benua Amerika dibuang kerana tidak memenuhi standard dan saiz yang dikehendaki oleh pasaran.

Pembaziran makanan juga berlaku kerana kurangnya kecekapan dalam proses pengendalian makanan. Sayur-sayuran serta buah-buahan contohnya mempunyai hayat simpan yang pendek. Oleh itu, sistem pengangkutan serta logistik yang lemah akan melambatkan penghantaran sayur-sayuran serta buah-buahan ke pasaran. Hasilnya, produk-produk ini hanya akan mampu bertahan dalam tempoh masa yang singkat apabila sampai ke pasaran. Dalam pemerosesan makanan, bukan semua bahagian sesuatu makanan itu akan digunakan. Contohnya, berdasarkan diet serta citarasa telah melihat kepada penjualan ayam hanya pada bahagian tertentu sahaja. Bagi pengguna, ini merupakan penjimatan daripada pembaziran bahagian-bahagian ayam yang tidak dimakan atau tidak disukai. 

Kesan Kes

Pembaziran makanan bukan sahaja melibatkan isu pembaziran perbelanjaan harian individu dan isi rumah, malah juga melibatkan kos kepada negara. Makanan yang dibuang, perlu diproses untuk dilupuskan. Pada masa ini, sedia wujud sebanyak 296 tapak pelupusan sisa pepejal di Malaysia. Belanjawan 2017 telahmemperuntukkan kos pengurusan sisa pepejal melebihi RM2b. Kos perbelanjaan sebanyak RM1.3b setiap tahun pula diperlukan untuk pengurusan sisa pepejal di beberapa negeri di Malaysia.

Dari segi alam sekitar, pembuangan yang kemudiannya diikuti dengan pereputan sisa makanan menyumbang kepada penghasilan Greenhouse Gas (GHG) yang menyumbang kepada pemanasan global, iaitu sebanyak 12% daripada jumlah keseluruhan penghasilan GHG di Malaysia. Tapak pelupusan sisa juga adalah punca utama pelepasan gas metana di Malaysia, gas perosak lapisan ozon yang utama.

Pembaziran makanan juga boleh memberi kesan kepada imbangan dagangan Malaysia, iaitu prestasi eksport yang akan ditenggelami oleh jumlah import yang tinggi, lantas menambah aliran keluar matawang Malaysia. Dalam tempoh masa 10 tahun yang lalu, jumlah import makanan keseluruhannya telah meningkat dengan mendadak daripada RM17.8b pada 2005 kepada RM45.4b pada 2015. Ini menunjukkan purata peningkatan sebanyak 9.8% setahun. Pada tahun 2015 sahaja, import sayuran dan buah-buahan bernilai RM7.5b (16.5% daripada jumlah import makanan); tenusu dan telur (RM3.5b, 7.7% daripada jumlah import makanan); ikan dan makanan laut (RM3.5b, 7.7% daripada jumlah import makanan); dan daging (RM3.4b, 7.5% daripada jumlah import makanan). Pengimportan daging menunujukkan peningkatan paling tinggi iaitu sebanyak 228.2% daripada RM1.1b pada 2005 kepada RM3.4b pada 2015. Dalam tempoh yang sama, pengimportan sayuran dan buah-buahan pula meningkat sebanyak 222.4%.

Solusi kes

Oleh itu, jika diteliti dengan lebih mendalam, berhemah dalam berbelanja untuk makanan bukan sahaja boleh menyumbang kepada penjimatan belanja harian isi rumah, malah ianya juga boleh membantu negara dalam usaha untuk mengurangkan perbelanjaan untuk memproses sisa pepejal. Di samping itu, ianya juga dapat membantu dalam usaha kita mengurangkan impak negatif yang boleh terhasil dari pembaziran makanan kepada alam sekitar. Diharapkan bulan Ramadhan yang mendatang ini dapat meneruskan usaha kita untuk mengurangkan pembaziran makanan.

 

Pengajaran kes

                Dalam hal ini, kemahiran adalah penting dalam pengurusan makanan di rumah, iaitu dalam konteks perancangan, pembelian dan penyimpanan makanan. Perancangan meliputi penyusunan menu dan masakan. Keluarga perlu menyusun menu untuk jangka masa tertentu, misalnya secara mingguan atau bulanan, sekali gus boleh merancang pembelian makanan lebih teratur. Perancangan menu mempengaruhi pembelian makanan. Oleh itu, satu senarai pembelian barang makanan boleh dibuat berdasarkan menu disusun yang dapat membantu memudahkan urusan pembelian, mengelak pembelian berlebihan dan pastinya lebih menjimatkan.

 

Rumusan kes

                Secara ringkas, ilmu dan kemahiran penting untuk mengurangkan pembaziran makanan. Usaha ini boleh diperkemas lagi dengan melihat makanan dari sudut nilai kepada kehidupan manusia agar masyarakat lebih menghargai makanan. Asasnya mudah, iaitu makanan penting dan semua orang perlu makan. Namun berpada-padalah, jangan sampai membazir.

 

 

Rujukan ringkas: Berita Harian, 26 Mei 2017